Vandaag (19 mei) is het een jaar geleden dat prins Harry trouwde met Meghan Markle. Sinds de aankondiging van haar relatie met prins Harry is Meghan de meest besproken Britse royal. Ze heeft een grote schare fans en is één van de grootste influencers van deze tijd. De omzet van een merk spijkerbroek schoot met 2400% de lucht in nadat Meghan een foto van zichzelf op Instagram postte waarop ze deze broek droeg. Maar er zijn ook regelmatig negatieve geluiden te horen. Haar bijnaam zou Duchess Difficult zijn. Vrienden van Meghan besloten voor haar op te komen, en ontkenden in een televisie-interview de negatieve eigenschappen van Meghan. Maar werkt zo’n ontkenning? Helaas hebben ze vaak juist een averechts effect.
Meghan is geen kreng!
Meghan heeft dus te maken met een hoop kritische en negatieve reacties. Meghan zou zich hooghartig gedragen tegenover het personeel van het paleis en hen slecht behandelen. Ze zou zich onvoldoende schikken naar de koninklijke protocollen en regelmatig ruzie maken met de andere leden van het Koninklijk Huis. Als geluid tegen die kritische opmerkingen besloten enkele vrienden van Meghan zich deze week te laten interviewen door CBS. In dat interview deden ze enkele goedbedoelde, maar onhandige uitspraken:
Meghan is geen kreng!
Meghan is geen naar mens, heeft geen woede-uitbarstingen en voelt zich niet boven andere mensen verheven.
In de jaren dat ik haar ken, in de jaren dat ik met haar heb gewerkt, heeft ze nooit een diva-uitbarsting gehad.
Wat is het gevolg van een ontkenning?
Goedbedoeld allemaal, deze woorden. Maar de kans is groot dat deze ontkenning een averechts effect zal hebben. Dat mensen nu onbewust juist eerder zullen denken dat Meghan wel een kreng is, dat ze naar is, uitbarstingen van woede en diva-gedrag heeft en zich verheven voelt boven anderen.
Hoe dat komt? Denken gebeurt associatief. In ons onderbewustzijn worden woorden en emoties met elkaar verbonden, door alles wat je ziet, hoort, leest en meemaakt in je leven. Hoe vaker je twee woorden in dezelfde zin hoort, hoe sterker de verbinding tussen die woorden wordt. In reclame wordt hier handig gebruik van gemaakt door een boodschap eindeloos te herhalen. Dat je een ontkenning hoort, doordat het woord ‘niet’ er tussen staat, wordt door je onderbewustzijn uiteindelijk vergeten. Door de letterlijke ontkenning dat Meghan een kreng is, wordt in het onbewuste deel van onze hersenen de verbinding tussen de woorden ‘Megan’ en ‘kreng’ dus juist versterkt. En omdat aan het woord ‘kreng’ bij de meeste mensen een negatieve emotie wordt opgeroepen, wordt het negatieve beeld over Meghan versterkt. Dat de vrienden juist willen ontkennen dat Meghan een kreng is, werkt helaas dus averechts.
Veel gemaakte fout
Deze fout wordt veel gemaakt. Een heel bekend voorbeeld is president Nixon die in 1973 het land toesprak en zei: “I’m not a crook” (“Ik ben geen schurk”) nadat de eerste verdachtmakingen rondom Watergate-schandaal boven water waren gekomen. Door dit zo te zeggen versterkte hij onbedoeld het beeld dat hij wel een schurk was. Korte tijd later moest hij aftreden omdat zijn positie onhoudbaar was geworden.
Maar de voorbeelden zijn legio. Een schreef ik een artikel over Jacob Kohnstamm, voorzitter van de Regionale Toetsingscommissie Euthanasie, die in een interview ontkende dat in Nederland de euthanasieprakrijk is ontspoord. Ook hier hetzelfde effect: door precies de woorden van zijn tegenstander te gebruiken, voedde Kohnstamm juist de argwaan.
Kortom: hard ontkennen heeft in een debat heeft een onbedoeld tegengesteld effect. Een bekend Nederlands spreekwoord zegt dat je nooit in een vlek moet wrijven, en dat is prcies wat je doet als je iets keihard ontkent. En door in een vlek te gaan wrijven, poets je hem meestal niet weg maar maak je hem groter en vestig je er juist de aandacht op.
Zelf leren framen?
Leren hoe om te gaan met frames of onterechte beschuldigingen in een debat? Hoe je de regie in een debat kunt krijgen, of weer op kan pakken? En hoe je deze technieken ook in andere situaties, zoals bij presentaties, onderhandelingen, gesprekken of vergaderingen kunt toepassen? In het najaar organiseer ik samen met Ad de Regt Strategie & Communicatie een eendaagse flitstraining “Framing voor Politiek en Bestuur”. Hier leer je met oefeningen, voorbeelden en theorie om te gaan met het spel rond framing en reframing. Interesse? Neem direct contact op!
De hele uitzending van CBS is hier te zien.
