Als je zo’n 2000 jaar geleden als jonge inwoner van Rome in het Romeinse leger wilde (of moest) dienen, dan moest je tijdens je opleiding tot legionair je gevechtstechnieken oefenen tegen poppen gemaakt van stro. De Romeinen hadden namelijk goed in de gaten dat je beter kon oefenen tegen een karikatuur van de vijand gemaakt van stro, dan tegen een mens van vlees en bloed. Zo’n pop van stro, een stropop, vecht niet terug en dus is er geen kans op verwonding.
Debaters passen dit principe ook toe. De stropop of stroman is een debattruc. In plaats van te reageren op het argument van hun tegenstander, vergroten ze een detail uit en reageren daar vervolgens op. Ze maken een karikatuur van het argument van hun opponent en maken die karikatuur belachelijk. Waarom? Het is vaak veel makkelijker om een karikatuur van het argument van de tegenstander aan te vallen, dan het argument zelf.
Stropop in het debat
De stropop wordt vaak in een debat gebruikt. Een mooi voorbeeld komt uit een Tweede Kamerdebat eind september 2008. Dit debat werd gehouden naar aanleiding van problemen die een groep jongeren in Gouda op straat bezorgden.
In het Kamerdebat gebeurde het volgende:
Hero Brinkman: “Voorzitter, het is onverteerbaar dat wij ruim 1700 militairen in Afghanistan gelegerd hebben, teneinde daar het terrorisme te bestrijden. Terwijl het straatterrorisme van vooral Marokkanen ervoor zorgt dat de rust en orde in vele wijken in Nederland stelselmatig om zeep wordt geholpen.”
Brinkman sluit hier zowel met zijn voorstel als met zijn taalgebruik impliciet aan bij wat PVV-fractievoorzitter Geert Wilders een week eerder had gezegd. Wilders had geopperd om het leger in te zetten tegen, wat hij noemde, ‘straatterroristen’.
Agnes Kant: “[…] De ernst van het probleem deel ik met u. Alleen uw oplossingen… Denkt u nu werkelijk dat F16’s laten vliegen boven de bussen van Connexxion een oplossing is?”
Agnes Kant past hier de stropop-tactiek toe. In plaats van inhoudelijk te reageren op het argument van Brinkman, trekt ze het in het extreem. Brinkman had weliswaar indirect geopperd dat militairen ingezet zouden moeten worden tegen jongeren die zich naar de mening van de PVV-er schuldig maken aan straatterrorisme, maar inzet van gevechtsvliegtuigen is flink aantal stappen verder.
Waarom is een stropop effectief?
Een stropop is een drogreden, vanuit de wetten van de logica gezien een ongeldig argument. En toch scoort een stropop vaak punten bij het publiek. Waarom is een stropop zo effectief?
Allereerst omdat een overdrijving vaak humoristisch is. Humor is een van de krachtigste overtuigingsmiddelen. Krijg je het publiek aan het lachen, dan heb je ze al bijna voor je gewonnen.
Ten tweede kan door de overdrijving het oorspronkelijke voorstel van de opponent belachelijk klinken. Niet serieus. Alsof het probleem een tandje te groot voor je opponent is. Je verlaagt de autoriteit van je opponent. In debatjargon: je ondergraaft zijn of haar ethos.
Een derde reden is dat een stropop het debat kan verplaatsen in een door jou gewenste richting. Als je geluk hebt, reageert de opponent op jouw overdrijving. En voor je het weet gaat het debat een hele andere kant op. In de door jou gewenste richting!
Hoe herken je een stropop?
Omdat een stropop zo effectief is, is het belangrijk dat je herkent dat deze debattruc tegen je wordt ingezet zodat je kunt reageren. Het is dus belangrijk om goed te luisteren naar wat je opponent zegt. Een stropop is vaak te herkennen aan inleidende zinnen als:
- Ik hoor u zeggen dat…
- Denkt u nu echt dat…
- Als ik u even samenvat, dan zegt u…
- Eigenlijk bedoelt u…
Hoe bestrijd je een stropop?
Wanneer je tegenstander gebruik maakt van een stropop tegen jou zijn er verschillende tactieken denkbaar.
-
De (absurde) aanval zelf pareren
Je kunt ervoor kiezen om de absurde aanval te pareren. Risicovol is dat wel: een algemene debatwet is immers dat je beter nooit in het frame van een ander kunt stappen. Maar soms kan het effectief zijn om dit toch te doen om zo het initiatief terug te pakken. De truc is dat je doet alsof je opponent met een serieus voorstel is gekomen dat veel extremer is dan jouw eigen voorstal. Dat voorstel van je opponent wijs je af als te extreem, waardoor jouw voorstel ineens heel redelijk lijkt.
-
Meegaan met de stropop
Een variant op het pareren van de stropop is het zogenaamd serieus meegaan met de stropop. Je bestrijdt de stropop van de opponent niet, maar je doet alsof het een briljant voorstel is. Om daarmee het initiatief terug te pakken.
Een prachtig voorbeeld hiervan komt uit het afscheidsdebat van premier Margaret Thatcher uit 1990, waarin twee politieke opponenten een stropop gebruiken om Thatchers Europese beleid aan de kaak te stellen. Het gemak waarmee Thatcher hiermee omgaat en de stropop overneemt, laat haar grote debattalent zien.
Alan Beith (Liberal Democrat): “Will the Prime Minister tell us whether she intends to continue her personal fight against a single currency and an independent central bank when she leaves office?”
Dennis Skinner (Labour): “No, she is going to be the governor.”
Thatcher: “What a good idea. I had not thought of that. But if I were, there would be no European central bank accountable to no one, least of all national Parliaments. The point of that kind of Europe with a central bank is no democracy, taking powers away from every single Parliament, and having a single currency, a monetary policy and interest rates which take all political power away from us. As my right hon. Friend the Member for Blaby (Mr. Lawson) said in his first speech after the proposal for a single currency was made, a single currency is about the politics of Europe, it is about a federal Europe by the back door. So I shall consider the proposal of the hon. FstroMember for Bolsover (Mr. Skinner). Now where were we? I am enjoying this.”
-
Verhelderen wat het werkelijke standpunt is, eventueel met het benoemen van het gebruik van een stropop
“U maakt een karikatuur van mijn bijdrage. Wat ik zei, was dat…” Door de stropop-truc nadrukkelijk te benoemen, laat je aan het publiek zien dat je de debattruc die je opponent heeft toegepast hebt herkend. Maar ook dat jij weer terug wilt naar waar het debat werkelijk over ging. Vaak is dit de makkelijkste manier om een stropop te pareren.
Een niet gepareerde stropop is dus een effectieve debattruc waarmee je een opponent in het defensief kunt drukken. Maar wie oplet kan een stropop eenvoudig herkennen en afweren. En dan is de stropop, net als bij de Romeinen, een ongewapende, weerloze tegenstander..
Meer informatie
Wil je zelf oefenen met het pareren van drogredenen? Om welsprekender te worden en met meer overtuigingskracht je verhaal te houden? Neem dan vrijblijvend contact op om de mogelijkheden van een debat- of speechtraining te verkennen. Of abonneer je op mijn nieuwsbrief en ontvang regelmatig tips, trucs en analyses.
