iStock-1213661258_small

Met de komst van Trump heeft Amerika voor het eerst een actief twitterende president. Van de tweets van Trump wordt wel gezegd dat deze vaak impulsief geschreven lijken te zijn. Midden in de nacht krijgt Trump een ingeving en plaatst die op Twitter, zonder over de gevolgen na te denken. Met de inmiddels beroemde ‘covfefe’-tweet als ultiem bewijs. De Amerikaanse linguïst Lakoff analyseerde een groot aantal tweets van Donald Trump en kwam tot de conclusie dat veel van de tweets juist goed doordacht lijken te zijn. Met zijn tweets slaagt Trump er namelijk keer op keer in zijn tegenstanders te verzwakken, zijn eigen positie te versterken en de publieke opinie te manipuleren. Dat komt ook omdat de media en zijn tegenstanders vaak precies zo reageren zoals Trump hoopt dat ze reageren. Een analyse…

Trump als twitterende legerleider

Trump twittert als een legerleider. Zijn tweets kun je vergelijken met militaire strategieën maar dan toegepast in een debat. Een generaal op het slagveld zet een strategie in om een militair doel te bereiken, zoals het veroveren van terrein, het verzwakken of het misleiden van een tegenstander, of het uitlokken van een (gewenste) reactie. Lakoff toont aan dat veel van de tweets van Trump in het maatschappelijk debat met dezelfde doelen worden geplaatst. Vier veel gebruikte categorieën tweets door Trump zijn de proefballon of provocatie, de preventieve aanval, de afleidingsmanoeuvre en de afbuigingsmanoeuvre.

Proefballon – reactie polsen

Een proefballon is een mening die gelanceerd wordt om te zien welke reacties dit oproept. Zijn de reacties negatief, dan wordt er niet meer over begonnen. Zijn de reacties positief of blijft een reactie uit, dan kan het idee vroeger of later worden omgezet in een concreet voorstel. Trump is dol op proefballonnen. De muur bij Mexico. Het inreisverbod vanuit sommige moslimlanden. En op 22 december kwam hij ineens met het idee om het kernwapenarsenaal van de Verenigde Staten te vergroten.

The United States must greatly strenghten and expand its nuclear capability until such time as the world comes to its senses regarding nukes. (@RealDonaldTrump, 22 december 2016, 17:50)

Mensen reageerden verbaasd, spraken hier een paar dagen over. Daarna ebde het weg. Handig voor Trump om te weten.

Proefballon – reactie uitlokken (provocatie)

Wanneer het uitlokken van een reactie het belangrijkste doel is, dan noemen we een proefballon ook wel een provocatie. Trump provoceert aan de lopende band. Bekende voorbeelden zijn de bijnamen die hij gebruikt voor zijn  tegenstanders in speeches maar ook in zijn Twitter-berichten. Crooked Hillary, Goofy Elizabeth Warren, Lyin’ Ted, Low Energy Jeb…  Soms lukt het Trump om een reactie uit te lokken.

Zo liet Marco Rubio zich verleiden tot een reactie op zijn bijnaam ‘Little Marco’. Voor een verbaasd publiek van eigen aanhangers zei Rubio dat Trump weliswaar 6 ft 2 (1m88) is, maar kleine handen heeft. “En je weet wat ze zeggen over mannen met kleine handen.”. Hiermee ‘overtrad’ Rubio de belangrijkste regel van het framen in een debat: stap nooit in het frame van je tegenstander. Door dit wel te doen bood Rubio aan Trump een ideale kans om terug slaan. Trump deed dit vernietigend. Later die week moest Rubio zich verantwoorden op de nationale televisie omdat hij het debat op zo’n ordinaire manier uit de hand had laten lopen.

Preventieve aanval

Een preventieve aanval is een aanval bedoeld om de tegenstander zo zwaar te verzwakken dat deze jou niet meer kan aanvallen. In het debat kun je een preventieve aanval plaatsen, of een eerste klap uitdelen, door als eerste met een frame te komen. Een frame dat je tegenstander zo in het defensief drukt dat deze zich genoodzaakt ziet zichzelf te verdedigen in plaats van een inhoudelijk debat te voeren. Als de tegenstander hierin trapt, heb je een debat eigenlijk al gewonnen. Het publiek vraagt zich alleen nog maar af of jouw frame klopt of niet. Om zijn of haar inhoudelijke standpunten gaat het niet meer.

Trump wacht doorgaans niet tot zijn tegenstander met een aanval komt, maar slaat bij voorkeur als eerste toe. Zo twitterde hij begin januari:

Only reason the hacking of the poorly defended DNC is discussed is that the loss by the Dems was so big that they are totally embarred (@RealDonaldTrump, 7 januari 2017, 13:03)

Preventieve aanval – tweefronten oorlog

Trump slaat hier meteen twee keer toe. Hij beweert dat de Democratische Partij de presidentsverkiezingen enorm verloren heeft. In werkelijkheid kreeg de Democratische kandidaat Clinton meer stemmen dan Trump. En hij beweert het hacken van het Nationaal Congres van de Democratische Partij hun eigen schuld was. Met deze slimme tweet opent Trump dus een tweefronten-oorlog. Voor de Democraten moeilijk om zich hiertegen te verdedigen. Want wat moet je ontkennen?

Ontkennen de Democraten dat het verlies van Clinton zo groot was, dan gaat het debat alleen nog over het verlies van Clinton. Grote kans dat Trump in dat debat zijn beschuldiging herhaalt dat er miljoenen illegale stemmen zijn uitgebracht op de Democraten, zoals hij bij andere gelegenheden deed. De andere aanval, dat de Democraten het hacken zelf veroorzaakt hebben, blijft dan onbesproken en dus overeind staan. Ontkennen de Democraten dat het hacken van hun Congres hun eigen schuld was, dan erkennen ze impliciet dat ze enorm verloren hebben bij de verkiezingen. En ontkennen ze de hele tweet en dus de correlatie tussen deze twee gebeurtenissen, dan komen ze met een ingewikkeld verhaal waarbij de tweet van Trump voor een groot deel van het publiek makkelijker en logischer lijkt (en dus geloofwaardiger).

Afleidingsmanoeuvre – eenmalig

Bij een afleidingsmanoeuvre plaats je een aanval op je tegenstander die de tegenstander en het publiek moet afleiden van de aanval op jou. Je begint dus over een ander onderwerp, in de hoop dat de aanval op jou door de tegenstander en door het publiek vergeten wordt. Trump gebruikt deze tactiek vaak om de aandacht van hemzelf af te leiden. Soms voor korte tijd, en soms voor langere tijd. Een voorbeeld van het eerste is het bericht over de musical Hamilton:

The cast and producers of Hamilton, which I hear is highly overrated, should immediately apologize to Mike Pence for their terrible behavior (@RealDonaldTrump,

Deze tweet plaatste Trump nadat de cast van de musical Hamilton de gekozen vicepresident Mike Pence direct had aangesproken toen deze een voorstelling had bezocht. Een veelbesproken actie. Maar op diezelfde dag kwam Trump een schikking van 25 miljoen dollar overeen om een rechtszaak te voorkomen over zijn eigen Trump University. Deze Trump University zou torenhoog collegegeld hebben geïnd maar de studenten met waardeloze diploma’s hebben opgezadeld. Door over Hamilton te twitteren, bereikte Trump dat er meer media-aandacht  ging naar de actie van de acteurs tegen Pence, dan naar de schikking van Trump.

Afleidingsmanoeuvre – langere tijd

Een voorbeeld van een afleidingsmanoeuvre over langere tijd is de beschuldiging dat president Obama Trump zou hebben afgeluisterd tijdens de verkiezingscampagne.

Terrible! Just found out that Obama had my “wires tapped” in Trump Tower just before the victory. Nothing found. This is McCarthyism! (@realDonaldTrump, 4 maart 2017, 3:35)

How low has President Obama gone to tapp my phones during the very sacred election process. This is Nixon/Watergate. Bad (or sick) guy! (@RealDonaldTrump, 4 maart 2017, 13:02)

Trump plaatste deze tweets in de periode dat hij Jeff Sessions had voorgedragen als nieuwe minister van Justitie. Tijdens zijn hoorzittingen door de Senaat zei Sessions dat hij geen contact had gehad met Russische regeringsvertegenwoordigers. Maar media meldden dat Sessions wel degelijk contact had met de Russische ambassadeur. Met de beschuldigingen aan Obama slaagde Trump erin de aandacht af van Sessions af te leiden. En nog steeds wordt er regelmatig teruggekomen op de beschuldiging. Zonder ooit met bewijs te komen, houdt het team rond de president de beschuldiging tegen Obama levend.

Afbuigingsmanoeuvre I – stroman

Bij een afbuigingsmanoeuvre probeer je de aanval van de tegenstander om te buigen in een voor jou gunstiger richting, zodat je meer kans maakt het gevecht te winnen. In een debat betekent dit dat je met een tegen-frame komt waarin jij je comfortabeler voelt. Als de tegenstander toehapt en meegaat in jouw frame, heb je het een stuk makkelijker in het debat. Het is alsof jij ineens geen uitwedstrijd maar een thuiswedstrijd speelt.

Toen een rechter het inreisverbod voor mensen uit enkele moslimlanden van Trump verbood, plaatste Trump de volgende tweet:

What is our country coming to when a judge can halt a Homeland Security travel ban and anyone, even with bad intentions, can come into U.S.? (@RealdDonaldTrump, 4 februari 2017, 21:44)

Trump doet het met deze tweet voorkomen alsof de rechter heeft besloten dat iedereen zo maar het land mag binnenkomen. Een angstbeeld voor zijn medestanders, en ook voor de meeste van zijn tegenstanders. En daarmee een effectief frame.  Trump buigt de discussie naar een heel ander onderwerp. In plaats van een debat te voeren over het weren van mensen op basis van hun religie of land waar ze vandaan komen (waarin Trump kwetsbaar is), begint Trump het debat over de vraag of het wenselijk is dat iedereen zomaar de Verenigde Staten mag binnentreden.

In zo’n debat zitten zijn tegenstanders ineens in het defensief. Want zij moeten gaan uitleggen dat mensen met ‘bad intentions’ natuurlijk niet binnengelaten moeten worden. En daarmee moeten ze schuiven in de richting van Trump. Een dergelijke tactiek noemt met een ook wel een stroman-tactiek: je maakt een karikatuur van het standpunt van je tegenstander en bestrijdt vervolgens die karikatuur. Word je in een debat zelf met een stroman geconfronteerd dan is het zaak niet te happen en in het defensief te schieten, maar duidelijk te maken dat er een karikatuur van jouw bijdrage wordt gemaakt.

Afbuigingsmavoeuvre II – met hagel schieten

Een ander voorbeeld van een afbuigingsmanoeuvre is de serie van tweets die Trump plaatste enkele dagen nadat zijn veiligheidsadviseur Michael Flynn was afgetreden vanwege te nauwe banden met Rusland.

The fake news media is going crazy with their conspiracy theories and blind hatred  MSNBC & CNN are unwatchable. foxandfrieds is great (@realDonaldTrump), 15 februari 2017, 12:40)

This Russian connection non-sense is merely an attempt to cover-up the many mistakes made in Hillary Clinton’s losing campaign. (@realDonaldTrump), 15 februari 2017,13:08)

Information is being illegally given to the failing  nytimes & washingtonpost by the intelligence community (NSA and FBI?).Just like Russia (@RealDonaldTrump, 15 februari 2017, 13:19)

The real scandal here is that classified information is illegally given out by “intelligence” like candy. Very un-American!  (@RealDonaldTrump, 15 februari 2017, 14:13)

Hier ontkent Trump niet dat er vertrouwelijke informatie is gelekt. Maar niet Trump en zijn staf, maar de geheime diensten lekken deze vertrouwelijke informatie. Aan de lopende band. En dat doen ze om fouten van Clinton te verbergen. Trump schiet hier met hagel in de hoop iemand te raken. Clinton, de media, de geheime dienst… En als dat lukt is niet langer hij maar één van zijn tegenstanders aangeschoten wild. Voor wie bekend is met de Standaard Geschilpunten uit de debat-theorie: Trump bestrijdt hier niet het probleem of de ernst, maar de oorzaak (inherentie).

Hoe te reageren?

De tweets van Trump hebben zoveel effect, omdat hij een vrij podium heeft om ze  te plaatsen. Voor Trump zijn ze dus zeer succesvol. Vaak zijn zijn tweets ‘breaking news’.  En Trump weet dat en gebruikt die kennis. Wat zou een krant of een radio- of televisiestation beter kunnen doen als men Trump geen podium wil bieden? En wat zou jij in een debat kunnen doen als je tegenstander een ‘Trump’-truc gebruikt? Het beste is niet direct te reageren op de inhoud. Maar ga in op de truc. Vertel eerst hoe het werkelijk zit. Bericht vervolgens over hoe de tweet van Trump (of de boodschap van je tegenstander) afwijkt van de werkelijkheid. En leg uit welke truc Trump of je tegenstander gebruikt. En ga weer over naar de waarheid. Besteed vooral niet teveel tijd en aandacht aan de truc.

Zelf leren framen?

Leren hoe om te gaan met frames of onterechte beschuldigingen in een debat? Hoe je de regie in een debat kunt krijgen, of weer op kan pakken? En hoe je deze technieken ook in andere situaties, zoals bij presentaties, onderhandelingen, gesprekken of vergaderingen kunt toepassen? Samen met Ad de Regt Strategie & Communicatie organiseer ik een paar keer jaar een eendaagse flitstraining “Framing voor Politiek en Bestuur”. Hier leer je met oefeningen, voorbeelden en theorie om te gaan met het spel rond framing en reframing. Interesse? Neem direct contact op!

Wil je af en toe debattips ontvangen? Meld je dan aan voor de gratis Nieuwsbrief van Horus Debat & Training.

Share